Udherrefyes i pacientit per Impingement Syndrome
(sindroma e konfliktit/ tendinitis i manshetes rotatore)
Shpatulla eshte nje makineri shume komplekse. Dizenjo e saj fin i jep
artikulacionit te shpatulles nje hark te gjere levizjeje, por jo shume
stabilitet. Per sa kohe qe te gjitha pjeser perberese jane ne gjendje te
mire pune, shpatulla mund te levize lirshem dhe pa dhimbje.
Shume njerez i referohen cdo lloj dhimbje te shpatulles si bursit.
Termi bursit do te thote vetem qe nje pjese perberese e shpatulles e
quajtur bursa, eshte inflamuar. Tendinitis ndodh atehere kur inflamohet
nje tendin. Ky mund te jete nje shkaktar tjeter i dhimbjes se
shpatulles. Shume faktore te ndryshem mund te japin inflamacion te
burses dhe te tendineve. Sindroma e Konfliktit (Impingement Syndrome)
eshte njera prej tyre. Sindroma e Konfliktit ndodh atehere kur tendinet e
manshetes rotator ferkohen ne catine e shpatulles, ne akromion.
Ky udherrrefyes do t’ju ndihmoje te kuptoni:
- Cfare ndodh ne shpatullen tuaj kur keni Sindromen e Konfliktit
- Cfare ekzaminimesh do kerkoje mjeku juaj per te vendosur diagnozen
- Si mund te lehtesoni simptomat tuaja
Anatomia
Shpatulla eshte e perbere prej tre kockash: scapula (kocka e madhe e
sheshte e shpatulles), humerus (kocka e krahut), dhe klavikula. Mansheta
rotatore lidh humerusin me skapulen. Mansheta rotatore formohet prej
kater muskujsh: muskuli supraspinat, infraspinat, teres minor dhe
subskapular. Tendinet lidhin muskujt me kockat. Muskujt levizin kockat
duke terhequr tendinet. Mansheta rotatore ndihmon ne ngritjen dhe
rrotullimin e krahut.
Kur ngrihet krahu, mansheta rotatore mban humerusin fort ne folene e
shkapules, glenoid. Pjesa e siperme e skapules qe formon catine e
shpatulles quhet akromion. Bursa ze vend midis akromionit dhe tendineve
te manshetes rotatore. Bursa eshte nje qese e lubrifikuar indore qe ul
forcat e ferkimit midis dy pjeseve qe levizin. Bursat ndodhen ne te
gjithe truoin ne vendet ku indet ferkohen me njeri tjetrin. Ne kete
rast, bursa mbron akromionin dhe mansheten rotatore nga ferkimi i ashper
me njeri-tjetrin.
Shkaqet
Pse kam probleme me konfliktin e shpatulles?
Zakonisht ka hapesire te mjaftueshme midis akromionit dhe manshetes
rotatore, ne menyre te tille qe tendinet rreshkasin lehtesisht nen
akromion kur ngrihet krahu. Por sa here qe ngrini krahun, ka pak ferkim
ose pickim mbi tendinet dhe bursen. Veprimi i ferkimit ose pickimit
quhet konflikt.
Konflikti ndodh ne nje shkalle te caktuar ne shpatullen e cdokujt.
Aktivitetet e perditeshme qe kerkojne perdorimin e krahut mbi nivelin e
shpatulles shkakton pak konflikt. Zakonisht kjo nuk jep dhimbje te
zgjatur. Por puna e vazhdueshme me krahet e ngritur lart, aktivitet te
vazhdueshem te hedhjes se sendeve, ose aktivitete te tjera te
perseritura te shpatulles mund te bejne qe konflikti te behet
problematic. Konflikti kthehet ne nje problem kur shkakton irritim ose
demtim te tendineve te manshetes rotatore.
Ngritja e krahut ben qe humerusi te ushtroje force mbi buzen e
akromionit. Kur mbiperdoret kjo shkaton irritim dhe enjtje te burses.
Nqs ndonje faktor tjeter redukton hapesiren midis akromionit dhe
tendineve te manshetes rotatore, konflikti mund t eperkeqesohet.
Gjembat kockore (sqepat kockore) mund te reduktojne hapesiren qe i
duhet burses dhe tendineve per te levizur nen akromion. Gjembat kockore
jane pika kockore te cilat formohen si pasoje konsumimit te
artikulacionit midis skapules dhe klavikules te quajtur artikulacioni
akromioklavikular. Ky artikulacion ze vend direkt nen bursen dhe
tendinet e manshetes rotatore.
Ne disa persona, hapesira eshte shume e vogel sepse akromioni ka
permasa jo normale. Ne keta persona akromioni perkulet shume perpara
duke reduktuar hapesiren midis tij dhe manshetes rotatore.
Simptomat
Sindroma e Konfliktit shkakton dhimbje te gjeneralizuar te shpatulles
ne fazat e hershme te saj. Gjithashtu jep dhimbje kur ngrihet krahu
lart anash ose perpara. Pjesa me e madhe e pacienteve ankohen se dhimbja
ua bent e veshtire te flene, vecanerisht kur kthehen ne anen e
shpatulles se prekur.
Nje shenje e rendesishme e Sindromes se Konfliktit eshte dhimbja e
mprehte qe ndjen pacienti kur mundohet te vendos doren ne xhepin e pasem
te pantallonave. Me perkeqesimin e situates, shqetesimet shtohen.
Artikulacioni mund te behet me i ngurte. Disa here kur pacienti ul
krahun ka nje ndjesi bllokimi. Dobesia dhe paaftesia per te ngritur
krahun mund te jete referuese per faktin qe tendinet e manshetes
rotatore jane rupturuar.
Diagnoza
Cfare ekzaminimesh do te kerkoje mjeku juaj?
Diagnoza e bursitit ose tendinitit te shkaktuar nga konflikti
zakonisht vendoset duke u bazuar ne historine e semundjes dhe ne
ekzaminimin fizik. Mjeku juaj do t’ju beje pyetje te hollesishme mbi
aktivitetet tuaja dhe punen qe ju beni, sepse konflikti shume shpesh
eshte i lidhur me ngritjen e duarve lart ne menyre te perseritur.
Mjeku mund te kerkoje radiografi per te pare per ndonje jonormalitet
te akromionit ose gjemba kockore perreth artikulacionin
akromioklavikular. Imazhe me ane te Rezonances Magnetike RM mund te
kerkohet nqs mjeku dyshon per carje te tendineve te manshetes rotatore.
Rezonanca magnetike eshte nje ekzaminim qe perdor valet magnetike per te
krijuar imazhe qe tregojne indet e shpatulles ne prerje te holla.
Nepermjet kesaj teknike ekzaminohen si tendinet ashtu dhe kockat. RM
eshte e padhimbshme dhe qe nuk kerkon kryrjen e asnje injeksioni.
Artrograma gjithashtu mund te perdoret per te pare rupturat e
manshetes rotatore. Kjo eshte nje teknike me e vjeter sesa RM, por
gjithsesi eshte shume e perhapur aktualisht. Per kryerjen e ketij
ekzaminimi duhet injektuar lende kontrasti ne artikulacionin e
shpatulles dhe pastah beheb radiografi ne seri. Nqs lenda e konrastit
pikon nga artikulacioni i shpatulles, kjo sugjeron per nje carje ne
tendinet e manshetes rotatore.
Ne disa raste, eshte i paqarte fakti nese dhimbja vjen nga shpatulla
apo nje nerv i shtyput ne qafe. Nje injeksion i nje anestetiku lokal (si
psh lidokaina) ne burse mund te konfirmoje nqs dhimbja vjen nga
shpatulla apo jo. Nqs dhimbja zhduket menjehere pas injektimit te
anestetikut, atehere bursa eshte burimi me i mundshem i dhimbjes.
Dhimbja nga nje nerv i shtypur ne qafe me shume mundesi nuk do te
largohej pas injeksionit ne shpatulle.
Trajtimi
Trajtimi jokirurgjikal
Pjesa me e madhe e mjekeve e fillojne trajtimin ne menyre
conservative. Ne fillim, pershkruhen medikamente antiinflamator si psh
aspirina ose ibuprofen. Mbjatja pa levizur e artikulacionit te dhimbshem
dhe vendosja e akullit mbi te mund te lehtesoje dhimbjen dhe
inflamacionin. Ne rast se dhimbja nuk kalon atehere nje injeksion
kortizoni ne artikulacion mund te permiresoje situaten. Kortizoni eshte
nje medikament i forte qe ul dhimbjen dhe inflamacionin. Efektet e
kortizonit jane te perkoheshme, por ai mund te jap qetesim te dhimbjes
per disa muaj.
Mjeku juaj mund t’ju pershkruaj gjithashtu séance fizioterapie.
Terapisti juaj do te perdore trajtime te ndryshme per te qetesuar
inflamacionin duke perfshire ketu nxehtesine dhe akullin. Terapistet
perdorin tarjtime me duar dhe stretching (terheqje) per te ndihmuar
shpatullen ne rifitimin e harkut te saj te levizjes. Permiresimi i
fuqise dhe koordinimit te manshetes rotatore dhe muskujve te skapules
ben qe humerusi te levize ne fole pa shtypur tendinet ose bursen nen
akromion. Ju mund te keni nevoje per trajtim fizioterapeutik per 4-6
jave para se te rifitoni harkun e levizjesd se shpatulles suaj.
Kirurgjia
Nqs problemet tuaja persistojne pas trajtimit konservativ (jokirurgjikal) mjeku juaj mund te rekomandoje nderhyrje kirurgjikale.
Dekompresioni subakromial
Qellimi i kirurgjise eshte te zmadhije hapesiren midis akromionit dhe
tendineve te manshetes rotatore. Heqja e presionit nga indet nen
akromion quhet dekompresim subakromial. Ne fillim kirurgu duhet te heqe
cdo gjembi kockor nen akromion qe ferkohet me tendinet e manshetes
rotatore dje burses. Gjithashtu kirurgu zakonisht heq nje pjese te vogel
te akromionit per t’u dhene tendineve akoma me shume hapesire. Ne
pacientet te celet e kane te perkulur perpara akromionin, duhet hequr
nje pjese me e madhe kockore. Prerja kirurgjikale dhe dhenia e nje
forme te re te akromionit quhet akromioplastike. Kjo i shton kirurgut
nje hap tjeter per te eleminuar shtypjen (dekomprimim) te indeve midis
humerusit dhe akromionit.
Artroplastika rezekuese
Konflikti mund te mos jete problem i vetem i nje shpatulle te moshuar
dhe te konsumuar. Shume shpesh haste dhe degjenerimi si pasoje e
artritit ne artikulacionin akromioklavikular. Nqs ekziston nje arsye qe
te con te besosh se artikulacioni eshte me artrit, pjesa fundore e
klavikules mund te hiqet gjate kirurgjise per konfliktin. Kjo procedure
quhet artroplastika rezekuese. Kjo procedure perfshin heqjen e te pakten
2,5 cm te klavikules, me pas indi cikatrical mbushhapesiren midis
klavikules dhe akromionit duke formuar nje artikulacion te rreme.
Qellimi eshte eleminimi i dhimbjes i shkaktuar nga ferkimi kocke mbi
kocke. Indi cikatrical krijon nje lidhje stable fhe fleksibel midis
klavikules dhe skapules.
Procedura artroskopike
Ne disa raste kirurgjia e konfliktit mund te realizohet me nje
artroskop. Artroslopo eshte nje instrument qe ka nje kamer te lidhur me
nje monitor qe inserohet ne artikulacion nepermjet nje incizioni
(prerje) te vogel. Kjo i lejon kirurgut te shikoje ne monitor siperfaqen
ku do punoje. Nepermjet incizioneve te tjera te vogla kirurgu mund te
inserojeinstumete te tjere te vecante per te prere kocken. Nqs nderhyrja
kryhet me artroskopi, ne te njejten dite ju mund te shkoni ne shtepi.
Kirurgjia e hapur
Ne raste te tjera nje kirurgji e hapur behet per te mundesuar heqjen e kockes. Zakonisht nje incizon rreth 7-8 cm
behet ne pjesen e siperme te shpatulles. Kirurgu heq cdo gjemb kockor
dhe nje pjese te akromionit. Ai lemon anet e ashpra te kockes. Nqs eshte
e nevojshme, kirurgu do te kryeje artroskopi rezekuese te
artikulacionit akromioklavikular. Nqs i nenshtroheni kirurgjise se
hapur, juve mund t’ju duhet te qendroni nje nate ne spital.
Rehabilitimi
Rehabilitimi jokirurgjikal
Ju mund te keni nevoje per te ndjekur nje program rehabilitimi edhe
ne rast se nuk keni nevoje per nderhyrje kirurgjikale. Mjeku juaj mund
t’ju rekomandoje qe te punoni me nje fizioterapist i cili mund te
hartoje nje program te individualizuar per te forcuar dhe terhequr
shpatullen dhe mansheten rotatore.
Eshte e rendesishme te ruhet fuqia e muskujve te manshetes rotatore.
Keta muskuj ndihmojne ne kontrollin e stabilitetit te artikulacionit te
shpatulles. Fuqizimi i ketyre muskujve mund te reduktoje konfliktin e
akromionit mbi tendinet e manshetes rotatore dhe mbi burse. Terapisti
mund te vleresoje gjithashtu vendin e punes tuaj apo menyren ne te cilen
ju perdorni trupin tuaj per te kryer aktivitetet e perditeshme dhe t’ju
sugjeroje ndryshime per te shmangur probleme te metejshme.
Pas kirurgjise
Rehabilitimi i shpatulles pas kirurgjise mund te jete nje proces i
ngadalte. Ju do duhet te kryeni séance fizioterapeutike per disa jave,
dhe sherimi i plote do te doje disa muaj. Eshte shume e rendesishme te
levizesh shpatullen sa me shpejt te jete e mundur. Gjithsesi, kjo duhet
te jete e balancuar me nevojen per te mbrojtur muskujt dhe indet e tjere
qe jane ne proces sherimi.
Kirurgu juaj ju ka kerkuar te mbani nje mbajtese per te mbeshtetur
dhe mbrojtur shpatullen per disa dite pas nderhyrjes. Per te kontrolluar
dhimbjen dhe enjtjen ditet e para te seancave fizioterapeutike mund te
perdoret akull dhe elektrostimulim. Terapisti gjithashtu mund te perdore
masazhe ose trajtime te tjera me dore per te lehtesuar dhimbjen dhe
spazmen e muskujve.
Pas nje nderhyrje te thjeshte artroskopike terapia perparon ne menyre
te shpejte. Trajtimi fillon me ushtrime per harkun e levizjeve dhe
gradualisht kalon ne ushtrime active terheqjeje dhe fuqizimi te
muskujve. Duhet te keni kujdes vetem te mos beni me shume ushtrime sec
duhet ne nje kohe me te shkurter.
Pas kirurgjise se hapur te shpatulles ku priten muskujt, rehabilitimi
perparon ne menyre te ngadalte. Terapistet presin deri ne dy jave para
se te fillojne ushtrimet per harkun e levizjes. Gjate fazes se
ushtrimeve pasive artikulacioni i shpatulles levizet por muskujt mbeten
te relaksuar. Terapisti leviz shpatullen ne menyre te kujdeshme dhe
gradualisht terheq krahun. Juve mund t’ju mesohet si te beni ushtrimet
pasive ne shtepi.
Terapia active fillon 4-6 jave pas kirurgjise. Fuqia e muskujve
perdoret per ushtrimet aktive per harkun e levizjes. Ju mund te filloni
me ushtrime te lehta izometrike per fuqizimin e muskujve. Keto ushtime
vene ne pune muskujt pa sforcuar indet qe jane ne proces sherimi.
Pas gati 6 javesh nga kirurgjia ju do te filloni te beni ushtrime
aktive per fuqizim. Ushtrimet fokusohen ne permiresimin e fuqise dhe dhe
kontrillit te muskujve te manshetes rotatore dhe muskujt perreth
skapules. Terapisti do ju ndihmoje te stervisni keta muskuj te mbajne
koken humerale ne folene e tij. Kjo bene qe shpatulla juaj te levize
lehtesisht ne te gjithe aktivitetet qe ju kryeni.
Disa nga keto ushtrime qe do te beni jane hartual me qellim qe
shpatulla juaj te punoje ne menyre te ngjashme me aktivitetet tuaja te
perditeshme dhe ato sportive. Terapisti do ju ndihmoje te gjeni menyra
te kryeni aktivitetet tuaja pa ushtruar shume stres mbi shpatullen tuaj.
Para perfundimit te seancave fizioterapeutike, terapisti juaj do ju
mesoje nje sere menyrash per te shmangur problemet ne te ardhmen.
