SEMUNDJET e ZEMRES ne te RRITUR
Semundja e arterieve koronare
Semundja e arterieve koronare eshte nje nga semundjet me te perhapura
te zemres. Gjaku mund te leviz lehtesisht ne nje arterie koronare te
shendeteshme, duke bere te mundur furnizimin e zemres me gjak te
oksigjenuar.
Nivele te larta te kolesterolit ne gjak dhe presioni i larte arterial
ose duhanpirja mund te demtojne brendesine e arterieve duke cuar ne
formimin e pllakave ne muret arteriale me pasoje veshtiresimin e
rrjedhes se gjakut. Kjo situate sinjalizon fillimin e semundjes se
arterieve koronare.
Sa me shume pllaka te formohen ne murin arterial aq me e ngushte
behet arteria dhe aq me shume reduktohet sasia e gjakut qe ushqen
zemren. Kjo ben qe zemra te vuaj per oksigjen duke shkaktuar dhimbje
gjoksi. Nje arterie e bllokuar plotesisht nga nje pllake gjaku rezulton
ne infarkt miokardi. Mungesa e gjakut te pasut me oksigjen shkakton
demtime te parikthyeshme ne miokard.
İnfarkti i miokardit
İnfarkti i miokadit ndodh kur arteriet koronare qe ushqejne zemren
ose ndonje nga deget e tyre bllokohet. Kjo rezulton ne nje demtim te
parikthyeshem te muskulit te zemres. İnfarkti i miokardit eshte situata
me serioze e semundjes se arterieve koronare.
Faktoret e rrezikut qe cojne ne infarkt miokardi ndahen ne dy grupe:
faktore rreziku te ndryshueshem dhe faktore rreziku te pandryshueshem.
Faktoret e pandryshueshem perfshijne predispoziten gjenetike, moshen dhe
seksin mashkull. Personat dhe kryesisht meshkujt me pjestare te
familjes qe kane histori per infarkt miokardi jane shume te rrezikuar.
Rreziku gjithashtu rritet me moshen. Grupi i dyte i faktoreve te
rrezikut eshte ai i faktoreve te ndryshueshem. Reduktimi i ketyre
rreziqeve eshte plotesisht ne dore te individit. Duhanpirja,
hipertensioni, diabeti, nivel i larte i yndyrnave ne gjak, dhe obeziteti
jane te gjitha ne kete grup.
Simptoma kryesore e infarktit te miokardit eshte dhimbja e gjoksit.
Ne rastet klasike te infarktit te miokardit kjo dhimbje eshte shume e
forte, e padurueshme. Nderhyrja e hershme eshte shume e rendesisshme ne
kete situate, dhe ndergjegjesimi mbi simptomat ben te mundur qe individi
te kerkoje ndihme te menjehershme mjekesore pa humbur kohe.
Semundjet valvulare te zemres
Zemra ka kater valvula qe hapen dhe mbyllen ne menyre te vazhdueshme
gjate gjithe jetes. Hapja dhe mbyllja e papershteshme e ketyre valvulave
rezulton ne semundje valvulare te zemres.
Semundjet valvulare mund te jene kongenitale ose te fituara pas
semundjes reumatizmale ne femije ose kalcifikimi ne mosha te medha.
Ankesat ndryshojne ne varesi te valvules se prekur. Simptomat fillojne
te shfaqen me perparimin e semundjes. Simptomat konsistojne ne lodhje,
keputje. Palpitacione, ndjesi bllokimi, veshtiresi ne frymemarrje,
enjtje te kembeve qe eshte shenje e edemes ne organizem.
Para shfaqjes se ankesave semundjet valvualre mund te diagnostikohen
rastesisht gjate nje kontrolli rutine, kur mjeku degjon nje zhurme ne
zemer. Me shtimin e ankesave diagnoza mund te vendosur duke perdorur
teknika specifike diagnostike si elektrokardiografia, radiografi e
kraharorit, ekokardiografi dhe kateterizim i zemres.
Aritmite
Ne aritmi problemi qendron ne ritmin e rrahjeve te zemres. Edhe pse
pergjithesisht artimia verehet ne paciente me semundje kardiake
ekzistuese, mund te shfaqet dhe ne persona te shendetshem. Disa persona
nuk jane te vetedijshem per pranine e ketij problemi dhe e zbulojne
rastesisht gjate nje kontrolli rutine, ose pas nje elektrokardiografie
te kryer per arsye te tjera. Gjithsesi nje numer i madh pacientesh
shkojne te mjeku me shqetesime te tilla si palpitacione, rrahje zemre te
parregullta, ndjesine e dickaje te cuditeshme ne gjoks, nje ndjesi
boshlleku, marrje mendesh, gjendje te fikti, ulje te kapacitetit per te
bere aktivitet fizik dhe veshtiresi ne frymemarrje,
Endokarditi
Endokarditi eshte nje situate qe karakterizohet nga inflamacioni
bakterial i shtreses se brendeshme te zemres te quajtur endokard ku
perfshihen dhe valvualt e zemres. Simptomat ndryshojne ne varesi te
pjeses se zemres qe eshte infektuar dhe bakterit qe ka shkaktuar
infeksionin.
Pacientet trajtohen me terapi intravenoze me antibiotike per 4-6
jave. Kirurgjia eshte nje alternative per trajtimin e pamjaftueshmerise
se zemres te shkaktuar nga endokarditi ose te te hequr pllakezat e
gjakut.
Eshte e detyrueshme qe endokarditi te trajtohet dhe pacientet te
ndiqen ne menyre te kujdesshme dhe te behet profilaksia ne cdo rast qe
eshte e nevojshme.
Kardiomiopatite (semundjet e muskulit te zemres)
Kardiomiopatite jane semundje te muskulit te zemres qe rezultojnene
demtim te funksionit te zemres. Kardiomiopatia eshte ne kater tipe te
ndryshme:
- Kardiomiopatia e dilatuar
- Kardiomiopatia hipertrofike
- Kardiomiopatia restriktive
- Kardiomiopatia aritmogjene e venrikulit te djathte
Kardiomiopatia shkaktohet nga shume faktore duke perfshire semundjen e
arterieve koronare, semundjet valvulare te zemres, hipertensioni,
infeksionet sistemike, semundje metabolike, faktore gjenetik, disa lloje
helmimesh. Kirurgjia mund te aplikohet ne raste kur nuk mund te
administrohen medikamente.
Semundje vaskulare madhore
Aneurizma e aortes abdominale: demtimi i murit te
aortes ben qe arteria me e madhe qe del nga zemra, te zgjerohet 1.5
here mbi permasat e saj normale ne regjionin abdominal. Kjo eshte nje
situate qe verehet me shpesh ne meshkujt ne moshe te madhe.
Pergjitesisht hasen 2-3 raste nje 10 mije persona.
Duhanpiresit, personat qe kane histori familjare per aneurizma, jane
te moshuar, shume te gjare . qe kane arterie te bllokuara, nivele te
larta te kolesterolit ne gjak, semundje pulmonare kronike dhe
hipertension jane ne rrezik per te zhvilluar aneurizem te aortes
abdominale. Ne pjesen me te madhe te rasteve aneurizma e aortes
abdominale nuk shfaq asnje simptome. Semundja zbulohet rastesisht gjate
nje vizite per probleme te tjera shendetesore. Rreth 25% e pacienteve
mund te vuajne nfa dhimbje stomaku te vazhdueshme ose te perkoheshme.
Aneurizma e aortes torakale: keto jane aneurizma qe
formohen ne aorten e vendosur ne kraharor. Nje zgjerim i lokalizuar
rreth 4cm quhet aneurizem. 1-1.5% e pacienteve me aneurizem te aortes
torakale jane mbi 65 vjec.
Pacientet mbi 65 vjec jane me te predispozuar ndaj semundjeve ne
vitet qe pasojne. Aneurizmat e aortes torakale mund te ndodhin si pasoje
e diseksionit te aortes, aneurizmave familjare, semundjeve te indit
lidhor (sindroma Marfan), traums, dhe semundjeve infektive.
Aneurizmat e aortes torakale zakonisht nuk shfaqin asnje simptome.
Aneurizmat e medha mund te shkaktojne dhimbje ne gjoks, shpine ose bark.
Ankesat jane te ngjashme me ato te infarktit te miokardit. Simptoma te
tjera perfshijne disfoni(veshtiresi ne te folur), veshtiresi ne
gelltitje,kolle, te vjella, dhe hemoragji. Fillimi i menjehershem i
ketyre simptomave sinjalizon nje situate emergjente sic eshte
ruptura(carja) e aortes.
Diseksioni i aortes: diseksioni eshte carje e murit
te aortes. Ecuria klinike eshte ne varesi te vendit ku ndodh ruptura. Ne
pjesen me te madhe te pacienteve kjo situate shkaktohet nga
hipertensioni. Ajo mund te zhvillohet dhe si pasoje e semundjeve te
ndryshme si aneurizma e aortes, semundje te kolagjenit, stenozes se
aortes, koartacionit te aortes dhe procedura mjekesore qe kane lidhej me
aorten. Simptomat zakonisht fillon me nje dhimbje te papritur dhe te
forte ne kraharor dhe ne shpine e pershkruar si ngulje thike. Mund te
shoqerohet gjithashtu me djersitje te shprehur, ftohje te trupit, nauze
dhe te vjella.
Embolite periferike: semundja vaskulare periferike
karakterizohet nga ngushtimi i venave te trupit. Ngushtimi eshte ne nje
shkalle te tille sa organet nuk furnizohen mjaftueshem me gjak.
Diabeti, hipertensioni per nje kohe te gjate, crregullime te
metabolizmit lipidik, histori familjare per ateroskleroze, guta,
aktivitet i paket fizik, duhanpirja jane faktoret me te rendesishem te
rrezikut.
Ankesa me e shpeshte eshte dhimbja. Karakteristikat e dhimbjes
variojne; personat qe kane ngushtim te eneve vuajne nga dhimbja pasi
ecin nje distance te caktuar, te pershkruar si krampe. Me rritjen e
ngushtimit distanca e ecur reduktohet. Gjithsesi dhimbja kalon pas nje
pushimi prej 2-5 min.
Tromboza venoze: ngushtimi i venave i shkaktuar
zakonisht nga nje pllakez gjaku disa here mund te mos jape asnje
simptome. Gjithsesi edhe pllakeza me e vogel mund te jete jetekercenuese
ne varesi te vendndodhjes se saj. Ne pacientet qe nuk u pergjigjen
trajtimit medikamentoz, qe kane rrezik gangrenizimi dhe qe kane emboli
pulmonare masive aplikohen procedura kirurgjikale.
Venat varikoze(varicet)
Venat varikoze pershkruhen si vena ne kembe qe zgjaten, zgjerohen dhe
perdridhen. Hasen ne 10-20% te popullates ne vendet perendimore.
Probabiliteti i shfaqjes se venave varikoze eshte ne proporcion te
drejte me moshen. Cdo person person mbi 50 vjec mund te vuaj nga venat
varikoze.
Pershkruhen kater tipe venash varikoze
a.Rrjeta e merimanges: keto vena jane te vendosura
ne siperfaqe te lekures, kane nje diameter te barabarte ose me te vogel
se 1mm, nuk ndjehen ne prekje, dhe jane zakonisht ne ngjyre te kuqe. Ato
jane forma gjatesore te shtrira , ne forme rrjete merimange ose ylli
dhe mund te perhapen ne te gjithe kemben
b.Vena varikoze retikulare: eshte e veshtire te
ndjesh ne prekje keto vena varikoze qe zmadhohen lehtesisht nen lekure,
qe kane nje diameter me pak se 4mm dhe jane ne ngjyre blu.
c.Vena varikoze te medha: keto jane vena varikoze
qe formojne perdredhje te medha pergjate trajtektores se venes safena te
madhe dhe te vogel qe shihen dhe preken lehtesisht. Ato kane nje
diameter me te vogel se 3mm. Ngjyra e lekures nuk ndryshon por merr
refleks jeshil si pasoje e venes qe duket. Fryrja/zmadhimi behet shume i
theksuar gjate qendrimit ne kembe dhe zhduket kur pacientet ngrene
kembet ne pozicion shtrire.
d. Venat te thella varikoze: keto jane vena te
thella qe nuk duken ne lekure por qe mund te shkaktojne edeme dhe
crregullim te qarkullimit te gjakut ne kembe. Hasen me shpesh ne femra
sesa ne meshkuj dhe ne persona me histori familjare per vena varikoze.
Venat varikoze mund te formohen si pasoje e obezitetit, moshesh,
shtatezenise, menopauzes, qendrimit gjate ne kembe, ngushtimet e venave
dhe crregullimet e valvulave te venave te thella.
Etiologjia e sakte e venave varikoze eshte i panjohur. Shkaku
kryesor eshte nje deformim struktural ne murin e venes. Kjo con ne kthim
te gjakut mbrapa si pasoje e keqfunksionimit te valvules ne vene.
Kthimi mbrapa i gjakut veshtireson qarkullimin e gjakut ne drejtim te
zemres duke rritur gradualisht presionin venoz gje qe con ne zmadhim te
venave duke krijuar keshtu nje rreth vicioz.
Enat varikoze mund te formohen dhe si pasoje e faktoreve te tjere si
psh; ne personat qe kane vena te thella te ngushtuara, vena
siperfaqesore qe ne kushte normale mban vetem 10% te fluksit te gjakut,
merr te gjithe gjakun venoz te kembes. Si pasoje diametri i venes rritet
duke formuar vena varikoze.
